Kandydatem koalicji mazowieckiej do tronu krakowskiego był książę płocki Bolesław, któremu umierający Leszek przekazał Kraków, podczas gdy Sieradz oddał Władysławowi Łokietkowi. Bolesław wprawdzie zdobył Kraków, ale już w końcu roku mieszczanie krakowscy zmienili front, wpuszczając w mury podwawelskiego grodu jego konkurenta w osobie księcia wrocławskiego Henryka Probusa. Tymczasem nie przejawiający większych ambicji politycznych Bolesław przekazał swe prawa Łokietkowi, który zdołał się utrzymać w ziemi sandomierskiej. Henryk Probus podjął starania o koronę królewską. Prawnik, któremu powierzył znaczną sumę pieniędzy przeznaczoną na sfinansowanie tych ambicji okazał się oszustem i zniknął z pieniędzmi. Książę nie zdołał pomścić zniewagi. W 1290 roku zmarł, być może otruty. Śmierć Henryka Probusa pozwoliła na krótko zająć Kraków jego głównemu sojusznikowi Przemysłowi II, księciu Wielkopolski. Tymczasem jednak do walki stanął znacznie potężniejszy gracz, król czeski Wacław II. Poza siłą dysponował dość słabymi argumentami prawnymi. Powoływał się na przekazanie mu ziemi krakowskiej przez wdowę po Leszku Czarnym, ale był to argument słaby, bowiem kobiety nie miały w Polsce prawa do dziedziczenia i rozporządzania księstwami. Drugi argument dotyczył ostatniej woli Henryka Probusa. Krótko przed śmiercią zapisał on bowiem Przemysłowi II Kraków, a księciu głogowskiemu Henrykowi, księstwo wrocławskie. Wacław dążył do unieważnienia tej dyspozycji i uznania za obowiązujący złożony niegdyś królowi Czech przez Henryka hołd lenny z Wrocławia. Wprawdzie akt ten dotyczył tylko grodu nad Odrą, ale Wacław interpretował ten akt szeroko, rozciągając jego znaczenie na wszelkie ziemie będące w rękach Henryka. Za Wacławem, obok mieczy, przemawiała też wola możnowładztwa krakowskiego, z biskupem Pawłem z Przemankowa na czele. W przywileju wydanym w 1291 roku w Lutomyślu król Czech obiecał Małopolanom obsadzanie urzędów wyłącznie osobami akceptowanymi przez nich, przestrzeganie dotychczasowych nadań i przywilejów, nie nakładanie nowych podatków i wreszcie przywrócenie porządku publicznego: „chcemy” – głosił przywilej – „aby szlachetnie urodzeni i rycerze, duchowni i wszyscy ludzie świeccy wymienionych księstw pozostawali bezpieczni w swoich domach czy też wsiach”. A bezpieczeństwo publiczne było problemem niemałym w tej epoce. Dowodem postanowienie legata papieskiego z 1282 roku, który zezwolił dominikanom by w każdym klasztorze mieli jednego brata upoważnionego do spowiadania nawet z najcięższych grzechów, co było dotąd wyłącznym uprawnieniem biskupów. W uzasadnieniu legat wskazał na rozpanoszony bandytyzm utrudniający podróże duszpasterskie biskupom.

Pełen wykład Zjednoczenie ziem polskich przez Władysława Łokietka 1288-1320 znajdziesz w naszym sklepie na płycie cd audio lub MP3

Odsłuchaj plik mp3: