Historia Polski - Średniowiecze – Litwa przed 1385 rokiem – ostatnie imperium pogańskie w Europie - matura historia, kurs przygotowawczy, cd audio, MP3

Autor doktor habilitowany Michał Kopczyński

Najwcześniejsze wzmianki źródłowe o Litwie pochodzą z początku XI wieku, ale aż do pierwszej połowy XIII wieku kraj ten – bagnisty i oddalony od szlaków handlowych - pozostawał izolowany zarówno od Europy katolickiej, jak i prawosławnej. Dopiero pojawienie się Kawalerów Mieczowych w Inflantach i Krzyżaków w Prusach spowodowało, że zainteresowano się poganami zamieszkującymi kraniec kontynentu. W tym czasie w Auksztocie , czyli Litwie właściwej leżącej na południowy wschód od Żmudzi, istniał już związek plemienny z 5 kunigasami, jak nazywano wówczas naczelników plemion. W 1240 roku jeden z nich, Mednog, otruwszy konkurentów w czasie uczty, objął władzę samodzielnie. Wkrótce potem podbił Ruś Czarną z głównymi jej ośrodkami w Grodnie, Nowogródku i Brześciu. Naciskany przez Krzyżaków, którzy zapewnili sobie prawo chrystianizowania Litwinów, Mendog przyjął chrzest i królewską koronę 1253 roku. Stanąwszy przed wyborem wytrwania przy nowej wierze i zdobycia miejsca w raju lub rozszerzenia panowania na trwających w pogaństwie Żmudzinów, Mendog wybrał to drugie. Po śmierci Mendoga w 1263 roku jego następcy kontynuowali politykę polegającą na obronie przed naporem Krzyżaków na północy i poszerzaniu terytorium o pragnące uciec od ucisku mongolskiego księstwa ruskie. Wielkie powodzenie w tym ostatnim odniósł rządzący w pierwszej połowie XIV wieku książę Giedymin, który rozszerzył swą zwierzchność na wschodzie po Smoleńsk. Podbijając, a właściwie przejmując władzę, na nowych terytoriach, Litwini nie propagowali pogaństwa. Wręcz przeciwnie, wyznaczani na zarządców nowych terenów Giedyminowicze gotowi byli przyjąć chrzest w obrządku prawosławnym. O otwartości również na kraje zachodniego chrześcijaństwa świadczy wydanie w 1325 roku córki Giedymina Aldony za Kazimierza Wielkiego.

Po śmierci Giedymina w 1341 roku władza na Litwie przeszła w ręce jego siedmiu synów. Najwybitniejszymi okazali się Olgierd, ojciec Jagiełły i Kiejstut - ojciec Witolda. Ten pierwszy zajął się przede wszystkim poszerzaniem terytoriów wschodnich, ten drugi zaś, walką z Krzyżakami. Olgierd zmarł w 1362 roku, pozostawiając władzę Jagielle. Młody książę rychło popadł w konflikt ze stryjem, w trakcie którego nie wahał wejść w porozumienie z Krzyżakami. W 1382 roku pojmał Kiejstuta i kazał go zamordować. Czyn ten nie wzmocnił jednak pozycji Jagiełły. Musiał się teraz liczyć z agresją rycerzy zakonnych popierających kiejstutowego syna Witolda. Trzeba było rozejrzeć się za sojusznikami. W grę nie wchodziła Moskwa rządzona przez Dymitra Dońskiego, który w 1380 roku pobił Mongołów na Kulikowym Polu. Z racji odległości trudno było liczyć na pomoc moskiewską w walce z Krzyżakami. Zresztą Moskwa była potencjalnym wrogiem Litwy, bowiem mając wiodącą rolę wśród księstw ruskich, wcześniej czy później miała wyciągnąć ręce po prawosławne księstwa podporządkowane Litwie. Pozostała tylko Polska. Ku niej zwrócił się Jagiełło, tymczasowo pogodzony z Witoldem. Decyzja związania się z Polską wciągnęła Litwę ostatecznie w krąg kultury zachodniej, osłabiając na dłuższą metę perspektywy podporządkowania prawosławnej Rusi. Ruskie ambicje Litwinów kultywował Witold, sprawujący przez pewien czas zwierzchnictwo nad Nowogrodem Wielkim i samą Moskwą. Za Kazimierza Jagiellończyka zeszły one jednak na dalszy plan. Trudno spekulować co by było gdyby Jagiełło zamiast z Jadwigą, ożenił się z córką Dymitra Dońskiego, Zofią. Wydaje się jednak, że nawet gdyby Litwini opanowali Moskwę, to po pewnym czasie rozpłynęliby się w prawosławnej masie.

Pełen wykład przygotowanie do matury Litwa przed 1385 rokiem – ostatnie imperium pogańskie w Europie znajdziesz w naszym sklepie na płycie cd audio lub MP3

Odsłuchaj plik mp3: